Suktisudha , Standard 9th , amod sanskrit
न चोरहार्यं न च राजहार्यं न भ्रातृभाज्यं न च भारकारि । व्यये कृते वर्धत एव नित्यं विद्याधनं सर्वधनप्रधानम् ॥१॥
अन्वय : विद्याधनं चोरहार्यं न (अस्ति) , राजहार्यं न , भ्रातृभाज्यं न , भारकारि (अपि) न (अस्ति) । व्यये कृते अपि (तत्) नित्यं वर्धते एव । (सत्यमेव विद्याधनं) सर्वधनप्रधानम् (अस्ति) ।
सरलार्थ : चोरांकडून चोरले न जाणारे , राजाकडून हरण केले न जाणारे , भावांमध्ये वाटले न जाणारे आणि (खांदयांवर) ओझेसुद्धा न वाटणारे असे विदया हे धन आहे . हे (धन) खर्च केले असता (दुसऱ्याला दिले असता) नेहमी वाढतच जाते . (खरोखरच) विदया हे धन सर्व (प्रकारच्या) धनांमध्ये श्रेष्ठ आहे .
Translation: Vidya is a wealth that is not stolen from thieves, is not taken away from the king, is not shared by brothers and does not even feel a burden (on the shoulders). When this (money) is spent (given to another) it always increases. (Really) Vidya is the greatest of all (types) of wealth.
अयं निजः परो वेति गणना लघुचेतसाम् । उदारचरितानां तु वसुधैव कुटुम्बकम् ॥२॥
अन्वय : लघुचेतसां (कृते) अयं निजः परः वा इति गणना (अस्ति) । उदारचरितानां (कृते) तु वसुधा एव कुटुम्बकम् (अस्ति) ।
सरलार्थ : हा आपला आहे किंवा परका आहे असा विचार - आपपरभाव - संकुचित मनोवृत्तीच्या माणसाचा (व्यक्तीचा) असतो . परंतु उदार चारित्र्याच्या- उदार मनोवृत्तीच्या माणसांसाठी (माणसांना) सर्व जग हे आपले कुटुंब असते .
Translation: The thought that it is yours or a stranger's - self-influence - belongs to a narrow-minded person. But for liberal-minded people, the whole world is our family.
परोपकाराय फलन्ति वृक्षाः परोपकाराय वहन्ति नद्यः । परोपकाराय दुहन्ति गावः परोपकारार्थमिदं शरीरम् ।।३।।
अन्वय : वृक्षाः परोपकाराय फलन्ति । नद्यः परोपकाराय वहन्ति । गावः परोपकाराय दुहन्ति । इदं शरीरं परोपकारार्थम् (एव अस्ति) ।
सरलार्थ : वृक्षांना परोपकारासाठी (दुसऱ्यांच्या / इतरांच्या उपयोगासाठी) फळे येतात . नद्या इतरांना उपयोगी पडण्यासाठी वाहतात . गायी इतरांवर उपकार करण्यासाठी दूध देतात . (तसेच) माझे शरीरही परोपकारासाठीच आहे .
Translation: Trees bear fruit for philanthropy. New ones flow to be useful to others. Cows give milk to do good to others. (Theoretically) My body is also for charity.
जाड्यं धियो हरति सिञ्चति वाचि सत्यं मानोन्नतिं दिशति पापमपाकरोति । चित्तं प्रसादयति दिक्षु तनोति कीर्तिं सत्सङ्गतिः कथय किं न करोति पुंसाम् ॥४॥
अन्वय : सत्सङ्गतिः धियः जाड्यं हरति , वाचि सत्यं सिञ्चति , मानोन्नतिं दिशति , पापम् अपाकरोति , चित्तं प्रसादयति , दिक्षु कीर्तिं तनोति । कथय ! (सा सत्सङ्गतिः) पुंसां किं (हितं) न करोति ?
सरलार्थ : सज्जनांचा सहवास बुद्धीचा मंदपणा दूर करतो , वाणीत सत्यता आणतो , मान व उन्नती यांचा मार्ग दाखवतो , पाप दूर करतो , मन प्रसन्न करतो (प्रसन्न केले जाते) आणि सर्व दिशांत कीर्ती पसरवतो . सज्जनांचा सहवास माणसांचा कोणता (फायदा) करीत नाही ?
Translation: The companionship of gentlemen removes the dullness of the intellect, brings truth in speech, shows the way to honor and upliftment, removes sin, pleases the mind and spreads fame in all directions. What is the (benefit) of not having the company of gentlemen?
यत्र नार्यस्तु पूज्यन्ते रमन्ते तत्र देवताः । यत्रैतास्तु न पूज्यन्ते सर्वास्तत्राफलाः क्रियाः ॥५॥
अन्वय : यत्र नार्यः पूज्यन्ते तत्र देवताः रमन्ते । यत्र तु एताः न पूज्यन्ते तत्र सर्वाः क्रियाः अफलाः (भवन्ति) ।
सरलार्थ : जेथे स्त्रियांची पूजा केली जाते म्हणजे त्यांचा आदर केला जातो , तेथे देवता आनंदाने राहतात . परंतु जेथे स्त्रियांना मान दिला जात नाही तेथे सर्व कार्ये निष्फळ होतात .
Translation: Where women are worshiped, that is, they are respected, the deities live happily. But where women are not respected, all work is in vain.
चातकस्त्रिचतुरान् पयःकणान् याचते जलधरं पिपासया । सोऽपि पूरयति विश्वमम्भसा हन्त हन्त महतामुदारता ॥६॥
अन्वय : (यदा) चातकः पिपासया जलधरं त्रिचतुरान् पयः कणान् याचते (तदा) सः (मेघः) अपि विश्वम् अम्भसा पूरयति । हन्त हन्त (कियती एषा) महताम् उदारता !
सरलार्थ : जेव्हा तहानलेला चातक पक्षी ढगाकडे तीन - चार जलबिंदू मागतो तेव्हा तो मेघ सर्व जगच पाण्याने भरून टाकतो . वा ! वा ! मोठ्यांचे केवढे हे औदार्य !
Translation: When a thirsty bird asks for three or four drops of water in a cloud, the cloud fills the whole world with water. Wow! Wow! What a generosity of adults!
ते शतं हि वयं पञ्च स्वकीये विग्रहे सति । परैस्तु विग्रहे प्राप्ते वयं पञ्चाधिकं शतम् ।।७।।
अन्वय : युधिष्ठिरः वदति - स्वकीये विग्रहे सति ते शतं वयं हि पञ्च (स्मः) । परैः विग्रहे प्राप्ते तु वयं पञ्चाधिकं शतं (स्मः) ।
सरलार्थ : (युधिष्ठिर म्हणतो - आपले) आपापसांत भांडण असेल तर ते शंभर (कौरव) आणि आपण पाच (पांडव) असे असू . परंतु दुसऱ्याशी भांडण (युद्ध) करायचे असेल तेव्हा आपण एकशे पाच असू .
Translation: (Yudhisthira says - if there is a quarrel between us) it will be one hundred (Kauravas) and we will be five (Pandavas). But when we want to fight with another, we are one hundred and five.
पठकः पाठकश्चैव ये चान्ये शास्त्रवाचकाः । सर्वे व्यसनिनो ज्ञेया यः क्रियावान्स पण्डितः ।।८।।
अन्वय : पठकः पाठकः (तथा) च ये अन्ये शास्त्रवाचकाः (सन्ति , ते) सर्वे व्यसनिनः ज्ञेयाः । (यतः) यः क्रियावान् सः (एव) पण्डितः (अस्ति) ।
सरलार्थ : पठण करणारा (शिकणारा) , पाठ देणारा (शिक्षक) आणि जे इतर शास्त्रे नुसतेच वाचणारे किंवा शिकवणारे आहेत ते सर्व नादिष्ट समजावेत (आणि) जो क्रियाशील आहे तोच (खरा) पंडित समजावा .
Translation: The one who reads (learns), the one who teaches (the teacher) and the other scriptures which are merely read or taught should all be considered nadisht (and) the one who is active should be considered the (true) pundit.
Watch youtube video to learn suktisudha
Comments
Post a Comment